Müslüman Bilim İnsanları - 1

Müslümanlar, Kur’an-ı Kerim’in ve Peygamber Efendimizin (s.a.v.) bilime teşvik eden mesajlarının rehberliğinde hem din bilimlerine hem de dünyevi bilimlere yönelerek önemli çalışmalar yapmışlardır. Bu çalışmaların pek çoğu, sosyal bilimler ve fen bilimleri alanında daha sonra yapılan çalışmaların temelini oluşturmuştur. Gelin şimdi İslam dünyasının en ünlü bilim adamlarını birlikte hatırlayalım.

1) Abdurrahman el-Hazinî
12.YY’da yaşayan Abdurrahman el-Hazinî astronomi ve matematik alanında çalışmıştır.
Abdurrahman el-Hazinî “Mîzânü’l-hikme-Hikmetin Terazisi ‘’ adında bir hidrostatik terazi icat etmiştir. Bu terazi metallerin ve kıymetli taşların saf olup olmadıklarını hesaplamaktadır.
Uzun yıllar en güvenilir zîc (İslâm bilimleri tarihi literatüründe astronomi cetvellerinin ortak adı)olarak kabul edilen ünlü zîcini Sultan Sencer için hazırladı.
Abdurrahman el-Hâzinî, aynı zamanda riyâzet yolunu takip eden dindar bir kimseydi; bir derviş gibi giyinir, çok az yer ve evinde tek başına yaşardı. Kendisine verilen mükâfatları kabul etmediği, bir keresinde Sultan Sencer’in gönderdiği bin dinarı, cebinde on dinarının olduğunu ve bu paranın kendisine üç yıl yeteceğini söyleyerek geri çevirdiği rivayet edilir.

2) Abdurrahman es-Sûfî
10.YY’da yaşayan Abdurrahman es-Sûfî astronomi alanında çalışmıştır.
Abdurrahman es-Sûfî gözlemleri sonucunda birçok yıldızın yerini, büyüklüğünü ve aralarındaki mesafeleri tespit etmiştir.
Batlamyus’tan sonra sabit yıldızların incelenmesi ve bunların kozmografik katalogunun hazırlanmasında önemli rolü olan Abdurrahman es-Sûfî, ilim âleminde daha çok bu alandaki başarılarıyla tanınmaktadır. Kitâbü ?uveri’l-kevâkibi’s?-s?âbite adlı eserinde Batlamyus’un el-Mecis?î’de ele aldığı kırk sekiz yıldız takımındaki yıldızları incelemiştir. Önce her yıldız takımındaki bütün yıldızları tanıtmış, bunların gökyüzündeki konumları, büyüklükleri (parlaklıkları) ve renkleriyle ilgili görüşlerini ortaya koyduktan sonra el-Mecis?î’de geçen yıldız isimlerinin Arapça karşılıklarını vererek İslâm astronomi ilminin terminolojisini meydana getirmiştir. Bu terimler daha sonraki İslâm ve Batı astronomları tarafından kullanıldığı gibi, bunlardan doksan dördü modern astronomi literatürüne de girmiştir.
Bazı araştırıcılara göre o, modern çağa tesir eden üç büyük astronomi âliminden biridir. Batı literatüründe adı, farklı telaffuzun bir sonucu olarak Azophi, İlbermosofim, Jeber Mosphim, Abuhassin gibi çeşitli şekillerde kaydedilmektedir.

1.Resim: Abdurrahman el-Hazinî’nin Hikmet Terazisi
2.Resim: Abdurrahman el-Hâzinî’nin yaptığı hidrostatik terazilerle ilgili bir çizim (Dictionary of Scientific Biography, VII, 347)
3.Resim: Abdurrahman es-Sûfî’nin Kitâbü ?uveri’l-kevâkibi’s?-s?âbite adlı eserinden burçlarla ilgili iki çizim (Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 3422, vr. 92a, 76a)
4.Resim: Abdurrahman es-Sûfî’nin yıldız, burç çizimi